Ciąża pozamaciczna

1. Charakterystyka ciąży pozamacicznej

 

Ciąża pozamaciczna, ektopowa (łac. ectopia – przemieszczenie) definiowana jest jako implantacja embrionu ludzkiego poza jamą macicy. Podczas prawidłowo rozwijającej się ciąży do zapłodnienia komórki jajowej przez plemnik dochodzi w jajowodzie. Powstały zarodek wędruje z jajowodu do jamy macicy, gdzie następuje jego implantacja i dalszy rozwój. Jama macicy jest jedynym możliwym miejscem prawidłowego rozwoju dziecka. Inaczej dzieje się w przypadku ciąży pozamacicznej – wówczas ludzki zarodek pozostaje w jajowodzie, gdzie dochodzi do jego implantacji. Możliwa jest również czasami implantacja  w jajniku, jamie brzusznej czy szyjce macicy.

 

Do podejrzenia ciąży pozamacicznej dochodzi w momencie zatrzymania u kobiety miesiączkowania, dodatniego wyniku badań laboratoryjnych (beta-hCG), lub laparoskopii przy  równoczesnym  stwierdzeniu rozwoju ciąży w zakresie struktur poza macicą – najczęściej w jajowodzie.  Stosuje się wówczas tzw. postępowanie wyczekujące – obserwację i śledzenie obrazu USG z jednoczesnym zastosowaniem badań laboratoryjnych. Często ciąża pozamaciczna ulega samoistnemu poronieniu. Gdy do niego nie dochodzi, wraz z upływem czasu ciąża pozamaciczna  może spowodować komplikacje zdrowotne u kobiety, i ostatecznie prowadzić do pęknięcia jajowodu, co stanowi bezpośrednie zagrożenie dla jej życia. Podejmuje się wówczas działania ratujące  życie kobiety.

 

Każdy przypadek ciąży ektopowej  musi być rozpatrywany indywidualnie w oparciu o wiedzę medyczną i etyczną.

 

2. Możliwe rozwiązania

 

W przypadku ciąży pozamacicznej ks. dr hab. Tomasz Kraj z Katedry Teologii Życia Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie podaje następujące możliwości postępowania:

 

• Oczekiwanie na rozwój wydarzeń. Często ciąże pozamaciczne ulegają samoistnemu (spontanicznemu) poronieniu. Wówczas nie istnieje potrzeba stosowania żadnej interwencji medycznej. Ks. Biskup Wróbel wymienia również oczekiwanie (w przypadku braku niebezpieczeństwa dla życia matki) na rozwój embrionu do momentu możliwości jego przeniesienia do sztucznej macicy (inkubatora).
• Chirurgiczne przeniesienie embrionu z jajowodu do macicy. Jest to tzw. konwersja jajowodowo-maciczna (ang. conversione tubarico–uterina). Działania te nie są dotychczas praktykowane na ludziach.
• W momencie pojawienia się krwotoku wewnętrznego dla ratowania życia matki przeprowadza się chirurgiczne usunięcie nabrzmiałej części jajowodu. Wiąże się to niestety ze śmiercią dziecka. W ocenie moralnej takiego czynu stosuje się zasadę podwójnego skutku: ratowanie życia matki (dobry skutek) jest nieuchronnie związane ze śmiercią dziecka (zły skutek). Należy zachować właściwe zamierzenia w postępowaniu. Decyzję o wyborze momentu niezbędnego do podjęcia ingerencji chirurgicznej podejmuje lekarz w oparciu o wiedzę medyczną i doświadczenie. Ze względu na indywidualność każdego przypadku podejmowanie decyzji przez lekarza musi odbywać się w oparciu o jego rozwój duchowo-moralny.
• Niemoralnym jest ingerencja chirurgiczna przed wystąpieniem ryzyka zagrożenia życia matki. W tym przypadku nie działa zasada podwójnego skutku. Zły skutek (śmierć dziecka) nie jest w takim przypadku proporcjonalny z dobrym skutkiem (ratowanie zdrowia matki i usunięcie jajowodu).

 

Ks. prof. dr hab. Marian Machinek MSF z Wydział Teologii Uniwersytetu Warmińsko–Mazurskiego w Olsztynie podkreśla, iż literatura medyczna rzadko wskazuje na możliwość wyczekiwania na samoistne poronienie, wskazując na możliwość potencjalnego zagrożenia życia przez kobietę w razie krwotoku. Ponadto, jako kryterium postępowania podaje się również zachowanie zdolności poczęcia przez kobietę. Pomijany jest fakt należnej embrionowi godności. Według powyższego literatura medyczna podaje następujące rozwiązania:

 

• Operacyjne wycięcie jajowodu (salpingektomia),
• Operacyjne wycięcie jajnika i jajowodu (adneksektomia),
• Operacyjne częściowe usunięcie jajowodu (brak zachowania jego czynności),
• Operacyjne częściowe usunięcie z zachowaniem jego czynności (wyciskanie, salpingotomia),
• Podanie preparatów blokujących przemiany metaboliczne i powodujących obumarcie embrionu (np. metotreksat, stosowany w onkologii).

 

3. Ocena etyczna

 

Ks. prof. dr hab. Marian Machinek MSF wskazuje, że z punktu widzenia teologii moralnej:

 

a) moralnym postępowaniem będzie:

• Oczekiwanie na samoistne poronienie,
• Wycięcie części jajowodu,
• Wycięcie całego jajowodu,
• Wycięcie jajnika (wg wskazań medycznych),
• Usunięcie chorych tkanek. Śmierć zagnieżdżonego w nich embrionu jest niepożądanym, wtórnym i nieodłącznym skutkiem.
• Podanie metotreksatu (jedynie!) w przypadku stwierdzenia obumarcia embrionu,
• Salpingotomia (jedynie!) w przypadku stwierdzenia obumarcia embrionu.

 

b) niemoralnym natomiast będą następujące działania:

• Działania mające na celu wydobycie embrionu (wypłukanie, wyciśnięcie lub wycięcie otworu wzdłuż jajowodu) przy zachowaniu zdolności prokreacyjnych kobiety,
• Działania mające na celu zabicie embrionu (podanie metotreksatu, aborcja bezpośrednia),
• Salpingotomia (aborcja bezpośrednia).

 

Postuluje się potrzebę intensyfikacji badań w zakresie możliwości przeniesienia embrionów z ciąż ektopowych do sztucznej macicy. Ponadto, istnieje potrzeba rozważenia przyczyn znacznego zwiększenia liczby ciąż ektopowych w ostatnich dziesięcioleciach. Szacuje się, iż przyczyny leżą u podstaw zmian w stylu życia (ang. lifestyle factors) takich jak m.in.: mnogość partnerów seksualnych, choroby przenoszone drogą płciową, spożywanie związków toksycznych, stres, stosowanie wkładek domacicznych.

 

Ks. dr hab. Piotr Kieniewicz zauważa, że termin „ciąża” odnosi się do stanu, w którym kobieta nosi w sobie nowe życie – dziecko. Problem ciąży ektopowej dotyczy więc interwencji dotykającej dwojga ludzi: matki i dziecka. Analiza problemu nie może więc być prowadzona w sposób pomijający drugą osobę lub wskazujący jej obecność na mniej ważną. Ponadto, zasada ochrony godności osoby, będąca podstawowym przywilejem każdego człowieka, wyklucza traktowanie drugiego jako środka do celu. Niemoralnym jest więc poświęcenie życia jednej osoby nawet dla dobra drugiej. Procedury wymierzone w dziecko dla ratowania zdrowia matki nie mogą zostać podjęte. Zwłaszcza, iż nie każde umiejscowienie embrionu w jajowodzie stwarza zagrożenie zdrowia i życia matki. Interwencja medyczna nie jest więc bezwzględnie konieczna. Oczywiście, niezbędne jest poddanie matki szczegółowym badaniom mającym na celu dokładną analizę problemu jej zdrowia. Interwencja staje się konieczna w momencie faktycznego zagrożenia życia kobiety poprzez narastające patologiczne zmiany w jajowodzie i zagrożenie masywnym krwotokiem (zasada proporcjonalności i całościowości). W takim przypadku godziwym jest dokonanie resekcji z wycięciem patologicznego fragmentu jajowodu i połączeniem części zdrowych. Zagnieżdżone wewnątrz patologicznej części jajowodu dziecko prawdopodobnie nie miałoby możliwości przeżycia (zasada podwójnego skutku). Działanie takie nie jest działaniem profilaktycznym, gdyż patologiczne zmiany stanowią realne zagrożenie dla życia matki. Interwencja chirurgiczna jest więc w tym przypadku działaniem terapeutycznym, pomimo iż jest ona dokonywana zanim dojdzie do krwotoku będącego bezpośrednim zagrożeniem wykrwawienia poprzez pęknięty jajowód. Ks. dr hab. Piotra Kieniewicz wskazuje ponadto, iż w przypadku możliwości przeniesienia do macicy zagnieżdżonego w jajowodzie embrionu należy dokonać takiej próby. W przypadku obumarcia płodu, jego ciało należy traktować z należnym szacunkiem wraz z dokonaniem pochówku.

 

Źródło:

 

www.mp.pl

ciaza.mp.pl

http://teologiamoralna.pl/wp-content/uploads/2013/01/Kraj.pdf

http://teologiamoralna.pl/wp-content/uploads/2013/01/Machinek.pdf